UCHAGUZI WA DMV 2014 NA JINSI KURA ZILIVYOPIGWA

Kwa Watanzania na wale marafiki zao muishio katika maeneo yaliyozunguka jiji la Washington DC, wengine nchini Marekani, Tanzania, na sehemu zingine zote duniani mliokuwa mkifuatilia kampeni za uchaguzi wa jumuia ya DMV, bila shaka mmeshapata kusikia tangazo la kamati ya uchaguzi iliyoweka bayana washindi na washindwa katika uchaguzi huo. Kama mlivyoshuhudia kipindi cha kampeni ilitoa hisia kwamba uchaguzi huo ungalikuwa wa kihistoria. Sababu moja kuu ilikuwa kampeni hiyo iliwawajibisha wagombea wazungumzie sera zao badala ya mashambulio ya binafsi yasiyo na natija kwenye jamii yetu. Kila mgombea aliahidi uchaguzi kwamba baada ya uchaguzi jambo la msingi ni kuboresha jumuia yetu kwa kushiriki katika shughuli mbalimbali za jumuia kwa kuungana na menejimenti mpya. Kwa ujumla wagombea walitimiza matarajio hayo ya wapiga kura wao, hadi mwisho wa zoezi la kura. Washindi wote, kasoro rais, walishinda kwa vishindo vya viwango vikubwa mno- ya chini kwa asilimia 46 hadi ya juu kwa asilimia 250. Hivyo malalamiko kuhusu hao washindi stahiki ni uchwara. Hao washindi ni Harriet Shangarai( Makamu wa rais), Saidi Mwamende (Katibu), Jasmine Rubama (Mweka hazina), na Bernadeta Kaiza (Makamu wa katibu).

Katika wadhifa wa rais kura zilikaribiana sana, na hivyo kamati ilionelea umakini katika kufanya ukaguzi wa ndani ili haki itendeke kwa kadiri ya uwezo wetu. Ukaguzi wetu ulizingatia maeneo hayo muhimu ya zoezi lote: 1) mfumo wenyewe wa uchaguzi kuanzia mlangoni mpiga kura anapoingia kwenye kituo hadi hatua ya mwisho anapotumbukiza kura yake kwenye masanduku; 2) wasimamizi waliohusika katika kila sehemu ya uhakiki;3) taratibu na jukumu la kuhesabu kura; 4)na utaratibu wa kutangaza matokeo.

1) Mfumo wa upigaji kura:
Mpiga kura anapofika kwenye kituo alijua masharti ya kutoa kitambulisho rasmi kinachomnasibisha na eneo la DMV. Katika sehemu ya kwanza anajitambilisha, kwa mtendaji wa kamati mbele ya mawakala; na wagombea wote walikuwa na jukumu la kuhakiki uhalali wa mpiga kura tarajia. Kila mpiga kura halali yuko kwenye orodha kuu ya wanachama hai. Na kama mtu haonekani kwenye orodha kuu, basi hawezi kupiga kura. Madhumuni pekee ya utaratibu huo wa kuwajibisha watu hao wote (mtendaji wa kamati, mawakala, na wagombea) ni kuondoa mashaka kwamba mmoja kati yao ataachia mwanya wa kuchakachua au kuharibu kura. Tunakumbuka kabisa wakala na wagombea wako pale kusimamia haki za mgombea husika, na kuripoti kitendo chochote pale kitakachoathiri uhalali wa kura.

2) Baada mwanachama hai kuchukuwa namba yake anaelekezwa kwenye meza nyingine iliyosimamiwa na watu wafuatao: watendaji wawili wa kamati, mawakala, na wagombea. Kwenye meza hiyo mwanachama anaonesha kitambulisho chake, na jina lake linawekewa alama na kupewa karatasi 5- moja ya rais, na zingine nne za makamu wa rais, katibu, makamu wa katibu, na mweka hazina. Baada ya kupokea hizo karatasi, mwanachama anaelekezwa kwenye jiko, ambako ni mahali pa kupigia kura za siri. Hapo kwenye mlango wa jiko, kuna mtendaji wa kamati, mawakala, na hata mgombea aliyejisikia kuwa pale. Mpiga kura anapomaliza kupiga kura huko jikoni, anaelekezwa kwenye masanduku manne yaliyopangwa kwa safu kwenye meza. Meza hiyo ya masanduku, ilizungukwa na: mtendaji wa kamati, mawakala makini, na wagombea wenyewe. Hapo kwenye masanduku alikuwa mpiga kura mwenyewe ndiye aliyetumbukiza hizo karatasi kwa kuzikunja na kusukuma: za rais na makamu wake kwenye sanduku moja, na zingine yaani za katibu, makumu wa katibu na mweka hazina katika masanduku matatu kila moja likiwa na bango la wadhifa.

3) Baada ya upigaji kura kufungwa mnamo saa nne hivi za usiku, utaratibu wa kuhesabu kura ulizinduliwa kwa shauku kubwa na ukaanza mara kwa kuhamisha masunduku kwenye sehemu nyingine yenye meza za kuhesabia kura. Sehemu hiyo ilizungukwa na: watendaji wa kamati wakisaidiana na wajumbe wa bodi ya DMV, mawakala na wagombea wenyewe. Maridhiano pia yalifikiwa kati ya wadau wote kwamba masanduku yafunguliwe na kura zote kumiminwa juu ya meza. Watendaji wa kamati wakishirikiana na wajumbe wa bodi walichambua bayana na kuwapa mawakala kura za wagombea wao. Baada ya kura zote kuondolewa mezani na kupokelewa na mawakala, hatua iliyofuatia ni kwa kila wakala, moja baada ya mwingine, kuhesabu kura alizopokea, alafu kutoa hiyo takwimu kwa mtendaji wa kamati/mjumbe wa bodi. Katika muda huo wote zoezi la kupiga kura lilipokuwa likiendelea wahusika wote walikuwa macho wazi, makini wakizingatia kuhakikisha hakuna wizi au uchakachuaji wa kura unafanyika. Hali hiyo ya shwari iliendelea bila malalamiko rasmi hadi baada ya matokeo ya hesabu za kura
Matokeo ya hesabu ya kura zote ambazo mawakala hao walitoa kwa kamati yalikuwa kama ifuatavyo:

Iddi Sandaly : 231; Liberatus Mwang'ombe: 214
Hivyo jumla ya kura zilizopigwa kwa rais pale kituoni ni 445. Kwa minajili ya kuhakiki kura hizo kamati ililinganisha hizo kura na idadi ya wanachama waliokuja kwenye kituo na kuchukuwa karatasi. Idadi yao ilikuwa 436 kwa mujibu wa namba zao na majina yao yaliyoainishwa kufuatia utaratibu uliotajwa hapo juu. Hah! Hesabu hazilingani na imekuaje? Hili swali liliibuka mara moja na likaamsha mihemko ya watu wakati muda wa kituo tuliolipia ulikwisha. Haikuwezekana kufanya tangazo rasmi ya mshindi bila kujibu hilo swali. Hivyo takwimu za awali zilitangazwa usiku huo ikifuatiwa na jukumu la kuchanganua hizo kura za masandukuni na wanachama waliopigia kura kituoni.

Siku iliyofuata kamati ya uchaguzi ilikutana ili kuhakiki:
1) idadi ya watu waliopiga kura kituoni. Orodha nzima ya watu 586 ililetwa na kuhakikisha tena namba na majina ya wale watu waliopewa karatasi za kupigia kura. Wanakamati wanne walikuweko na wengine wawili walitoa udhuru pamoja na kukabidhi ridhaa zao kwa kamati.
Matokeo ya ukaguzi wa kamati yalidhihirisha kwamba kuna tofauti ya kura 9 za ziada ambazo ziliingia kwenye masanduku. Imekuaje hizo kura zimeingia japo wakala, wanakamati na wagombea wenyewe wote walikuwa hapo? Jibu limebaki kwenye changamano hisia na tuhuma; hivyo inachakatwa kwa kuanza na nadharia-tete (hypothesis). Kama ifuatavyo:
1) kura hizo zilitumbukizwa na mpiga kura- yumkini yake ni asilimia 90 hadi 100;
2) Kura hizo zilitumbikizwa na mwanakamati, wakala, au mgombea- yumkini ni 0.
3) mpiga kura alipewa karatasi za ziada na mwanakamati- yumkini ni asilimia 90-100;
4) kuchakachua wakati wa kuhesabu- yumkini ni 0.
Kamati ilikiri kwamba wapiga kura wengine walipokea karatasi za ziada au walipokea karatasi 5 lakini za rais mbili hivyo kura moja batili.
Kwa jumla kura batili zilifikia 9.

Swali la Hitimisho: Je DMV inahalisi kusambaratika kwa ajili ya kura 9 batili? Je wale wanaopinga tamko la kamati lililotanzwa rasmi washindi wangejisikiaje kama wagombea waliopata kura chache ndiyo watangazwe washindi? Je hivyo si kusaliti demokrasia iwapo haikidhi matakwa yetu ya binafsi ?
Hitimisho: Makosa yaliyotokea yanaonyesha uzembe fulani kwa watu wote wahusika: Wanakamati/bodi, wagombea wenyewe na mawakala wao, na vile vile kwa wale wapiga kura ambao dhamira zao ziliwaruhusu kuingiza hizo kura kwenye masanduku: MSTAKABALI WA DMV NI MUHIMU ZAIDI KULIKO KURA 9 BATILI AMBAYO MIMI NAIHUSISHA NA “HUMAN ERROR”. W We have to learn to live with our human frailities without rupturing our well earned national solidarity that has become exemplary on the African continent. Mungu ibariki DMV na uimarishe mshikamano wetu.